Geschiedenis Kerk op de Hoogte

De Nederlandse Hervormde Kerk ligt op een terp, in de volksmond genoemd “de Kerk op de Hoogte”
In 1543 staat van de kerk van Wolvega beschreven dat zij, als patrones had Maria Magdalena.
Door haar ligging op de terp beheerst zij als het ware het dorp. Onder het bestuur van de toenmalige grietman Dirck van Baerdt is in 1646 1616 de kerk gebouwd of wel vernieuwd.

In 1805 is de oude spits vervangen door een met lood beklede koepel.
Deze bleek echter niet bestand tegen de uitwerking van regen, sneeuw en wind.
In 1842 (de toren is in 1853 gedeeltelijk afgebrand) werd dan ook een “doelmatige” spits opgericht.
In de toren hangt een vrij grote klok, anno 1742.

De kerk had vroeger twee ingangen en sinds 1938 drie.
Boven de ingang aan de zuidzijde is een steen in de muur gemetseld waarop de onderstaande regels staan:
       Anno 1646
Als Titan Julium den vierden Dach ontweide,
Ontflonckte deze kerek Door ijver in Gods geest,
Ons Grietman Dirck van Baerdt de eerste steen hier leide,
Tot nadenck van zijn handt Maer Christi Ere meest.

Een belangrijk onderdeel van het meubilair is het fraaie orgel. Het dateert uit 1733, zoals op de rijk gesneden balustrade vermeld staat. Hier lezen we ook dat het vervaardigd werd onder “directie” van Jr. Duco van Haren. De herinnering aan deze Duco van Haren vinden we eveneens bij zijn rouwbord uit 1742, dat aan de linker- of noordzijde hangt als men de kerk binnenkomt. Aan de andere zijde hangt een rouwbord voor Willem van Haren uit 1728.
Het orgel is gebouwd door Michael Schwartsburg uit Leeuwarden en het oudste van de bewaard gebleven orgels.
De dispositie is overgeleverd door Nicolaas Arnoldi Knook in zijn “Dispositien der merkwaardigste kerkorgelen”.
Deze Friese orgelbouwer heeft verder orgels gemaakt in Burgwerd, Waalse kerk te Leeuwarden en Morra.
Ze zijn van eiken gemaakt, geschilderd in sprekende kleuren (blauw in Leeuwarden en Morra) en voorzien van brede gesneden vleugel stukken waarin zich de stijlelementen van Lodewijk de veertiende manifesteren.
Het instrument is in 1968 in oude luister hersteld door de Zaandamse orgelmakers Flentrop, onder advies van Dr. M.A. Vente.

De wanden van het bedehuis waren behangen met onderscheidende wapenborden van de familie van Haren.
Thans bevinden zich er nog twee, het ene (zwart) van Jonker Willem van Haren (1728) en het andere (wit) van Jonker Duco van Haren (1742).
In het noordoostelijk gedeelte van de kerk bevindt zich de familie grafkelder van de van Harens, o.a. de bovengenoemde Jonker Duco van Haren.
Van, de blauwe met wapens voorziene grafzerken waarmee de vloer belegd was, is niets meer te zien.
De statige 17de eeuwse preekstoel met gesneden zuiltjes op de hoeken van de kuip en zogenaamde gekorniste panelen draagt volgens overlevering, een merkwaardig herinneringsteken uit de tijden van de oorlog in 1672 t/m 1674 van de Munstersen en Keulsen die samen met de Fransen tegen Holland vochten. U kunt namelijk in de leuning van de trap een insnijding zien, die zeer waarschijnlijk is veroorzaakt door een sabelhouw. Voor zover na te gaan is dit gebeurd tussen 25 en 31 augustus 1673 tijdens een inval van de Munstersen in Friesland.
Helaas is dit tijdens een restauratie van de kerk nagenoeg weg­gewerkt.

De naam Sickenga is een bekende klank in Wolvega, zowel voor de burgelijke- als de kerkelijke gemeente. Door wijlen oud-burgemeester Mr. J. Sickenga werd in 1885 bij testamentaire beschikking twee zilveren broodschalen aan de kerk geschonken voor de Avondsmaal viering en een stuk land in Oldemarkt. Aan de van Harenstraat, ten oosten van de kerksteeg en ten westen van gebouw Irene, bevond zich het enige gebouw in Wolvega dat zijn typische achttiende eeuwse stijl onveranderd bewaard had (het witte huis). He1aas is van dit alles niets meer over. Wel is overgeb1even de zogenaamde, tuin van Mej. J.A. Sickenga, waarin nu nog diverse stinse planten te vinden zijn. Deze tuin met bos ligt aan de west­ zijde van de kerk en pastorie en is eigendom geworden van de Hervormde Gemeente. Door de familie Sickenga werd ook het gebouw “Irene” gebouwd, waar allerlei kerkelijke activiteiten plaatsvonden.

Dat Mej. J.A. Sickenga de Hervormde Gemeente financieel veel heeft geholpen, getuige o.a. van het bejaardencentrum “Sickenga-oord”. Irene en het “Witte huis” zijn verkocht en afgebroken en ten noorden van de pastorie is een nieuw kerkelijk centrum “de Ark” gebouwd en geopend in maart 1978. Aan de zuidzijde, van de kerk bevindt zich de kosterswoning en aan de noordzijde de pastorie.
In 1882 verzoekt de kerkenraad de heren kerkvoogden een kachel in de kerk te plaatsen. Voordien was er geen verwarming, alleen de dames konden door de koster een stoof met een kooltje vuur laten plaatsen, alleen als ze het konden betalen.
Eerst in 1937 – 1938 is er een interne verbouwing geweest, waarbij het voorportaal bij de kerk is getrokken. De toegangsdeuren aan de noord- en, zuidzijde vormden vroeger de ingang tot het voorportaal en de kerkenraadkamer was onder de toren. Bij die verbouwing is er een nieuw ingang gemaakt achter de toren en daarachter een nieuwe kerkenraadkamer, inclusief glas in lood ramen, met een verwarmings­kelder eronder. De kansel werd verplaatst van de midden-zuidzijde naar achter de oostmuur, waardoor er meerdere zitplaatsen kwamen (40).
Er bevonden zich 3 herenbanken. Dezen waren van de families van Haren (17de eeuwse bank), Heloma (17de eeuwse bank) en Sickenga (18de eeuwse bank). Al deze banken, zijn naar achteren verplaatst.
De van Harensbank is thans de bank voor het predikantsgezin.
De 1aatste restauratie is gerealiseerd in 1968. De kerk werd voor­zien van centrale verwarmingen er werden drie borden aan de wanden geplaatst met daarop de namen van de predikanten te Wolvega, Sonnega, Nijelamer en Nijeholtwolde vanaf 1543. Tevens werd de wijzerplaat van de torenklok verlicht, zodat het dorp ’s avonds bij de tijd blijft. Verder bevat de kerk een ringleiding voor gehoorgestoorden en zijn de diensten rechtstreeks te beluisteren in het bejaardencentrum Sickengaoord en verder in het dorp via de kerktelefoon.
Tevens worden de morgendiensten via de cassette-recorder opgenomen en door vrijwilligers bij ouderen, zieken enz. thuisbezorgd.
In 1986 werden opnieuw kerkluiken aangebracht, het welke de kerk uiterlijk verfraaide. In 1988 werd (voor de eerste keer in Friesland) de bonte knaagkever ontdekt. Hierdoor zijn gedeelten van eiken balken constructie vervangen.
Het onderhouden van dit monument vraagt veel geld. Dankbaar zijn wij allen dat dit steeds opnieuw door zoveel gemeente leden kan worden opgebracht.

De kerk van Wolvega werd in 1646 gebouwd zoals vermeld staat op de gedenksteen boven de zuidelijke ingang. Daarbij heeft men kennelijk ook steen van de vorige kerk ge­bruikt, want het onderste deel van de muren is van ouder materiaal opgetrokken. De kerk kreeg steunberen en rijk geprofileerde vensters. De toren is in 1894 ver­bouwd waarbij het bovenste deel vernieuwd werd.
De kerk bezit een statige 17de eeuwse preekstoel met gesneden zuiltjes op de hoeken van de kuip en zogenaamde gekorniste panelen. Oorspronkelijk stond er rond deze kansel ook een fraai 17de eeuws doophek, maar bij de verplaatsing van de kansel van de zuidkant naar het oosteinde is dat hek helaas opgeruimd. Bij deze interieurverandering is ook de grote herenbank, die tegenover de kansel stond, verplaatst naar het westen.

Hij staat nu onder de orgelgalerij en omdat het opzetstek met wapen van Haren hieronder niet paste is dat er afgehaald en elders in de kerk geplaatst. Ook deze 17de eeuwse bank bezit fraai snijwerk in het achterschot en bij de zuiltjes. Aan de andere kant van het middenpad staat een 18de eeuwse herenbank van de familie Sickinga met gesneden medaillons en guirlandes. Er heeft in de kerk nog een derde herenbank gestaan en wel op de plaats waar nu de kansel staat. Dit was ook een 17de eeuwse bank met overhuiving van de familie Heloma. De verandering van het interieur waarbij preekstoel en banken verplaatst werden, vond plaats in 1938-1939.
Men wenste meer zitplaatsen in de kerk en het was in die jaren dat een bepaalde liturgische richting in de hervormde kerk vond dat een kansel aan het einde diende te staan, een mening die thans weer verlaten is. Men moet nu constateren dat deze verandering in Wolvega de totaliteit van het interieur geen goed heeft gedaan.

1733
Bouw van het orgel door Johann Michael Schwartzburg te Leeuwarden.

1827
Herstelwerkzaamheden door F.J. Reichert.

1841 / 1844
Herstelwerkzaamheden door S.H. Westerhof, samenvallend met de bouw van een nieuwe toren.

1863
Reparatie door L. van Dam & Zn. en levering van 3 Bourdon pijpen. Nieuwe windvoorziening?

1841 / 1844 of 1863
Dispositiewijzigingen. De Gemshoorn 2′, de Tertiaan, de Mixtuur en de Trompet 8′ maken plaats voor de Fluit 4′,  de Fluit 2′, de Bourdon 16′ en de Viola 8′.

1934
Mense Ruiter vergroot de klavieromvang tot 54 toetsen.
Het Pedaal gaat van 20 naar 27 toetsen. Daarnaast wordt een aanvullingslade gemaakt en transmissie Pedaal van Bourdon 16′.

1939
Mense Ruiter verplaatst het orgel en wijzigt de windvoorziening.

1970
Flentrop Orgelbouw herstelt de kas. De onderkas wordt
versmald tot de oorspronkelijke breedte. De windvoorziening wordt vernieuwd en de lade, de mechanieken en de dispositie worden hersteld. De balustrade wordt gewijzigd en het rugschot wordt, op vermoedelijk oorspronkelijke wijze, herplaatst.

2020
Flentrop Orgelbouw doet Groot Onderhoud.
Het orgel is leeggehaald en schoongemaakt daarna zijn alle pijpen gecontroleerd en weer teruggeplaatst.
Na de werkzaamheden van ruim 5 weken is het orgel opnieuw gestemd/afgesteld met een versteviging aan twee grote Prestant-pijpen en nieuwe ventielveren.

Eeuwe Edeard, geb. 26.09.1843 te Wolvega, overl. 12.12.1853 (10 jaar) te Wolvega

Het graf van Eeuwe Edeard Sickenga bij de ‘achter’- ingang van de Nederlands Hervormde Kerk in het centrum van Wolvega.

In die tijd is het nog gebruik om de kist 3x rond de kerk te dragen om zodoende de duivel op een dwaalspoor te brengen. Zo’n 300 jaar gingen Sickenga’s hier ter kerke. In de kerk staat nog steeds de Sickenga ‘herenbank’ en buiten herinnert het parkachtige landschap aan de vroegere Sickengazate. Grond en huis, rond 1760 gebouwd, worden aan deze kerk geschonken bij het overlijden van de laatste Sickenga in Wolvega in 1951. Sickengazate huisvest daarna vluchtelingen, enige tijd een kroeg met ‘verlof b’ en legt definitief het loodje rond 1980. Het moet plaats maken voor een supermarkt. Een gedeelte van de tuin blijft in redelijk oorspronkelijke staat bewaard.